Dziedzictwo Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej
Golgota Wschodu
W 2012 roku młodzież Zespołu Szkół Budowlanych została zaproszona do udziału w wyprawie edukacyjnej IPN do Bykowni-Kijowa, organizowanej przez krakowski oddział IPN. Podczas uroczystego otwarcia Polskiego Cmentarz Wojennego z udziałem Prezydentów: Polski – Bronisława Komorowskiego i Ukrainy Wiktora Janukowycza pobraliśmy ziemię, by przywieźć ją do Polski i uczcić pamięć po naszych Rodakach zamordowanych na Wschodzie. Była to grupa uczennic i uczeń pod opieką nauczycielki historii Bożeny Berbeki .
W 2015 roku dyrektor – Pan Marek Stopka, w imieniu społeczności szkolnej – zwrócił się do Proboszcza Parafii Najświętszej Rodziny ks. Bogusława Filipiaka z prośbą o możliwość umieszczenia jej na zakopiańskim cmentarzu przy ul. Nowotarskiej. Proboszcz wskazał miejsce w Kolumbarium. Parafia sfinansowała tablicę marmurową oraz prace przy jej obróce, natomiast projekt tablicy wykonał Pan Marek Król-Józaga. Napisy konsultowane były z historykami IPN oddz. w Krakowie, z Panami: dr Maciejem Korkuciem , dr Mateuszem Szpytmą. Ponadto ziemię z Katynia ofiarował nam historyk IPN delegatury w Kielcach Pan Marek Jończyk, którą pobrano w dniu 10 kwietnia 2010 podczas oczekiwania na samolot z delegacją najwyższych władz RP i Prezydentem Lechem Kaczyńskim, a ziemię z Wołynia historyk IPN oddz. Kraków dr Paweł Należniak. Ziemię z Nowogródczyzny przywiozła nauczycielka historii w ZSB Bożena Berbeka, uczestnicząc w wyjeździe edukacyjnym krakowskiego oddz. IPN w lipcu 2015 r.
Ziemię z Wileńszczyzny przywiozła młodzież Budowlanki z wyjazdu edukacyjnego na Litwę w maju 2019. Ziemię zabrano z cmentarza legionowego na wileńskiej Rossie oraz z Ponar – miejsca straceń Polaków w czasie II wojny światowej.
Plastyczne opracowanie graficzne powierzono artystom Pani Ewie Ross-Baczyńskiej oraz Panu Tomaszowi Rossowi – odlewy z brązu rozetek i Matki Bożej Katyńskiej.
Urny zostały wykonane przez Pana Włodzimierza Wanata. Projekt finansowali Starostwo Tatrzańskie, Towarzystwo Gimnastyczne SOKÓŁ w Zakopanem, Solidarność Pracowników Oświaty w Zakopanem oraz proboszcz Parafii Najświętszej Rodziny ks. Bogusław Filipiak.
Uroczystego poświęcenia Tablicy Golgota Wschodu dokonał w dniu 19 października 2015 r. Biskup Damian Muskus.
Współpraca naszej szkoły z krakowskim oddziałem IPN i jego delegaturą w Kielcach – od kilku lat owocuje upowszechnianiem wiedzy historycznej, kiedyś niedostępnej w systemie edukacyjnym PRL. Na lekcje do szkoły przyjeżdżali historycy, przedstawiający dzieje Żołnierzy Wyklętych, dzieje Kresowe, stan wojenny i dzieje Solidarności. Te ciepłe relacje z IPN-em i emocje związane z wyjazdami edukacyjnymi na Kresy zrodziły potrzebę upamiętnienia Polaków poległych na Wschodzie i przypomniały, że wśród Zakopiańczyków jest wielu Kresowian. Teraz mają możliwość pomodlić się za bliskich pozostawionych w mogiłach na Wschodzie. Równocześnie mamy nadzieję, że współczesna młodzież zakopiańskich szkół inspirowana tymi działaniami, o dziejach Kresowych będzie pamiętać.
Należy wspomnieć też o sesjach edukacyjnych IPN w Zakopanem odbywających się pod patronatem Klubu Zamoyskich, który dla zakopiańskich szkół dokonywał zakupu cennej literatury historycznej. Działa też przy nim stowarzyszenie nauczycieli historii i języka polskiego oraz innych przedmiotów – zakopiańskich szkół przy osobistym wsparciu Pana Jerzego Zacharki.
Cenna okazała się też współpraca z księżmi zakopiańskiej Parafii Najświętszej Rodziny, którzy przekazują naszej młodzieży wartości religijne i narodowe na lekcjach religii. Ich wsparcie, a w szczególności Księdza Proboszcza Bogusława Filipiaka dało społeczności Zakopanego wspomnianą tablicę: Golgota Wschodu.
tekst: mgr Bożena Berbeka
Kwiecień 2023
W czwartek, 20 kwietnia zorganizowano w Zakopanem uroczyste obchody poświęcone pamięci Polaków, którzy cierpieli i ginęli na terenach byłego Związku Radzieckiego połączone z obchodami rocznicy Zbrodni Katyńskiej oraz Katastrofy Smoleńskiej. Dzień pamięci przypada w rocznicę opublikowania przez Niemców informacji o odkryciu masowych grobów oficerów Wojska Polskiego. Związek Radziecki przyznał się oficjalnie do popełnienia zbrodni po 50 latach, 13 kwietnia 1993 roku. Od tego dnia Dzień Pamięci obchodzony jest jako Światowy Dzień Pamięci ofiar Katynia.
Tegoroczne uroczystości rozpoczęły się Mszą Świętą w Sanktuarium Świętej Rodziny. Później wszyscy uczestnicy przeszli na cmentarz przy ulicy Nowotarskiej, gdzie znajduje się tablica „Golgota Wschodu” poświęcona ofiarom radzieckich represji.
Na cmentarzu młodzież z naszej szkoły przedstawiła część artystyczną. A następnie odmówiono modlitwę w intencji pomordowanych, złożono kwiaty i zapalono znicze. W ten sposób uczczono pamięć pomordowanych między innymi na terenie Bykowni, Katynia, Lwowa, Wilna i na Wołyniu…. Ziemia z tych miejsc znajduje się na Zakopiańskim cmentarzu Komunalnym.
Uczniowie zwrócili się też z apelem do historyków Instytutu Pamięci Narodowej oraz księży z parafii Najświętszej Rodziny w Zakopanem z prośbą o pomoc w ukończeniu inicjatywy upamiętnienia Rodaków z Kresów, poległych w walce o wolność, którym poświęcona jest tablica Golgota Wschodu. Chodzi tu o pomoc w zdobyciu symbolicznych prochów, ziemi z cmentarzy wojennych, których uczniowie Budowlanki jeszcze nie odwiedzili – Charkowa, Miednoje i Smoleńska. Tak by uzupełnić i skompletować urny w tablicy Golgota Wschodu. Najpierw w zdobyciu ziemi z tych miejsc przeszkodziła pandemia, a teraz wojna prowadzona przez Rosję na Ukrainie.
List z prośbą o pomoc na ręce księdza Bogusława Filipiaka, kustosza Sanktuarium Najświętszej Rodziny złożyła Małgorzata Mierczak, dyrektor Zespołu Szkół Budowlanych.
Tablica Golgota Wschodu powstała między innymi dzięki nauczycielom i uczniom Zespołu Szkół Budowlanych w Zakopanem, którzy w 2012 roku, na zaproszenie krakowskiego IPN-u, wzięli udział w uroczystym otwarciu Polskiego Cmentarza Wojennego w Bykowni pod Kijowem. Symboliczna garść ziemi z tego miejsca została zabrana przez uczniów jako rodzaj relikwii.
Wydarzenie to kilka lat temu opisała w pięknych słowach pani Bożena Berbeka, nauczycielka historii w Zespole Szkół Budowlanych w Zakopanem: „Szum lasu w Bykowni był naprawdę przejmujący, a sam las był dziwny. Jest to las bez runa, bez podszycia, tylko z gołej ziemi wyrastają ogromne drzewa. On jakby się dopominał, weźcie mnie stąd i módlcie się gdzieś za mnie. Taka właśnie jest idea powstania tej tablicy”.
Październik 2019
W dniach 10-14 października 2019 uczniowie Zespołu Szkół Budowlanych w Zakopanem brali udział w wyprawie edukacyjnej na Kresy Wschodnie RP, które obecnie znajdują się w granicach Ukrainy, Białorusi, Litwy.
Projekt „Dziedzictwo Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej” zrealizowany został przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego. Powiat Tatrzański uzyskał na ten cel wsparcie finansowe Województwa Małopolskiego w wysokości 12 409,00 zł, co stanowi 33,58% całkowitych kosztów projektu.
Celem tegorocznej wyprawy była Ukraina, by zapoznać młodzież z polskim dziedzictwem kresowym na Ukrainie. Trasa wiodła przez Żółkiew, Lwów, Podhorce, Olesko, Kamieniec Podolski, Krzemieniec , Poczajów i trwała pięć dni.
Dodatkowym impulsem do wyprawy było pozyskanie ziemi do urny w tablicy Golgota Wschodu, która znajduje się na zakopiańskim cmentarzu przy ulicy Nowotarskiej , a która powstała z inicjatywy zakopiańskiej Budowlanki, by uczcić pamięć Kresowian walczących za wolną Polskę. Ziemia z Cmentarza Orląt i Wzgórz Wuleckich zostanie uroczyście umieszczona w urnie w kwietniu 2020 roku.
Młodzież naszej szkoły uzyskała dotację finansową na wyjazd ze środków Urzędu Marszałkowskiego w Krakowie. Dotacja była możliwa dzięki udziałowi nauczycielki historii Bożeny Berbeki w szkoleniu MCDN w Krakowie w projekcie Akademia Kresy, które ma na celu zachęcenie nauczycieli do wyjazdów z młodzieżą na Kresy.
Ostatni wyjazd w ramach Akademii Kresy jest naszym drugim wyjazdem, który objął kresy polskie na Ukrainie, a rok wcześniej Litwę. Zamierzamy kontynuować program w roku następnym. Zdjęcia z wyjazdu dokumentują miejsca, które odwiedziliśmy korzystając z opieki naukowej Pana Piotra Rabieja, pracownika naukowego UJ, dzięki Jego wykładom wyjazd zyskał naukową oprawę, z której skorzystali również nauczyciele opiekunowie grupy: nauczycielki języka polskiego Barbara Skrobot -Maklak, Helena Chlebek, Zenon Jasiński oraz Małgorzata Teter, pedagog szkolny.
Tekst: Bożena Berbeka
Zdjęcia: Helena Chlebek
Wrzesień 2019
Uczniowie z Zespołu Szkół Budowlanych im. dra Władysława Matlakowskiego w Zakopanem w październiku 2019 roku wyjadą na 5-dniowy pobyt edukacyjny na Ukrainę, dzięki projektowi “Dziedzictwo Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej” realizowanemu przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego. Powiat Tatrzański uzyskał na ten cel wsparcie finansowe Województwa Małopolskiego w wysokości 12 409,00 zł, stanowiących 33,58% całkowitych kosztów realizacji projektu.
Celem projektu jest kształtowanie świadomości historycznej i literackiej wśród młodzieży, rozwój kompetencji społecznych i obywatelskich oraz pogłębianie wiedzy uczniów i nauczycieli w zakresie dziedzictwa kulturowego i historycznego Kresów Wschodnich dawnej Rzeczypospolitej.
W trakcie wyjazdu uczniowie poznają zabytki kresowe, ich historię między innymi: Lwów, Kamieniec Podolski, Krzemieniec oraz wiele innych, które są znaczące polskiej historii. Uczniowie przywiozą też ziemię w Cmentarza Orląt Lwowskich, w celu umieszczenia jej w urnie w tablicy Golgota Wschodu, znajdującej się na cmentarzu przy ul. Nowotarskiej w Zakopanem.
Czerwiec 2018
Zwiedziliśmy miejscowości: WILNO, ZUŁÓW, TROKI, PONARY, LANDWARÓW. Nasi uczniowie mieli możliwość utrwalenia wiadomości dotyczących unii polsko-litewskiej nie tylko od swoich nauczycieli, ale także do znakomitego przewodnika po Wilnie. Młodzież ZSB zapoznała się z pamiątkami i zabytkami polskimi na Litwie, a także obserwowała zmiany, które się tam dzieją pod względem infrastruktury: nowe inwestycje, budownictwo, bo to również wchodzi w gestie zainteresowań naszej młodzieży jako przyszłych „budowlańców”.
Upamiętniliśmy miejsce martyrologii Polaków w Ponarach, skąd zabraliśmy ziemię do urny przeznaczoną do umieszczenia na tablicy Golgota Wschodu znajdującej się na zakopiańskim cmentarzu przy ul. Nowotarskiej , by kontynuować projekt zwożenia ziemi z miejsc ważnych dla naszej historii, podobnie zabraliśmy ziemie z cmentarza na Rossie w Wilnie z kwatery legionowej.
W Zułowie poznaliśmy miejsce rodzinne Marszałka Józefa Piłsudskiego i byliśmy świadkami jak miejscowi Polacy o nie dbają, tworząc tam memoriał wybitnych Polaków.
W Wilnie młodzież odwiedziła Uniwersytet, poznała zabytki architektury co było ważne nie tylko ze względu na historie, ale również przedmioty zawodowe, ponieważ nasza szkoła kształci w zawodzie technik budownictwa. W Ostrej Bramie, chwila zadumy i modlitwy nie tylko nad sobą, ale nad naszymi wspólnymi polsko-litewskimi dziejami.
W kontaktach z obywatelami Litwy młodzież przekonała się, że używanie języka polskiego jest powszechna ,nie było trudności z porozumiewaniem się, czasem ale rzadko młodzież używała języka angielskiego.
Opracowała: Bożena Berbeka
Wrzesień 2012
Zdjęcia z uroczystości otwarcia Cmentarza Katyńskiego w Bykowni koło Kijowa:
