Historia
Historia szkoły
10 lipca 1876 r. Towarzystwo Tatrzańskie w Zakopanem powołało do życia Szkołę Snycerską (snycerstwo – rzeźbienie w drewnie) pierwszą szkołę zawodową na Podhalu i jedną z najstarszych, kształcących w tym kierunku w Polsce.
Po dwóch latach została przemianowana na Cesarsko-Królewską Szkołę Zawodową Przemysłu Drzewnego. Pierwsi dyrektorzy to Czech Franciszek Neużil oraz radca cesarski Edgar Kovats.
Drewniany budynek szkoły wybudowano w 1883 r. według projektu Antoniego Łuszczkiewicza, architekta z Krakowa, a w latach trzydziestych XX wieku wykonano przybudówkę. Budynek ten od początku istnienia był związany ze szkolnictwem.
To w tym czasie – pod zaborem austriackim – szkoła zaczęła odnosić sukcesy na wystawach galicyjskich i wiedeńskich. Interesowały się nią i odwiedzały znane osobistości, między innymi wybitni malarze: Jan Matejko, Henryk Siemiradzki, Wojciech Gerson czy twórca stylu zakopiańskiego Stanisław Witkiewicz.
Wielkim propagatorem stylu zakopiańskiego był kolejny dyrektor szkoły, pierwszy Polak na tym stanowisku —Stanisław Barabasz. Pod jego okiem pierwsze pokolenia młodych ludzi uczyły się zasad tego stylu. To on spolszczył personel nauczycielski i zastąpił wiedeńskie modele polskimi wzorami. Skądinąd znany jest jako prekursor nowoczesnego narciarstwa, malarz akwarelista, fotograf amator i zapalony myśliwy. Barabasz starał się, aby szkoła odzyskała popularność, dbał o bazę lokalową (budowa murowanego internatu na 70 miejsc), a zajęcia wzbogacił o gimnastykę, higienę, anatomię, a także ratownictwo.
Prawdziwym reformatorem był następny dyrektor Karol Stryjeński, artysta-rzeźbiarz i architekt. Rozbudował on budynki szkolne (piętro na parterowym internacie, przybudówki do prawego skrzydła szkoły), a w dziedzinie nauczania wprowadził rewolucyjne metody, uznając szkołę za miejsce eksperymentów, a nie odtwórczego naśladowania starych wzorów. To on zakopiańską szkołę z rzemieślniczej na jakiś czas przekształcił w artystyczną, zdobywając w 1925 r. laury na wystawie paryskiej. Na początku złożył też obietnicę: „Chcemy zbudować corocznie dom”, co zrealizował dość ściśle, budując m.in. schronisko w Dolinie Pięciu Stawów. Najbardziej spektakularny projekt autorstwa Stryjeńskiego – architekta to skocznia na Krokwi.
Pierwsi dyrektorzy szkoły
Ważnym wydarzeniem przypadającym na okres międzywojenny (1933 r) było uzyskanie statusu szkoły średniej.
Podczas I Wojny Światowej szkoła nie zawiesiła działalności. Obniżył się jednak poziom wykształcenia ogólnego i zawodowego, które sprowadzało się jedynie do kopiowania zabytków sztuki góralskiej. Odrodzona Polska w 1918 r. przemianowała placówkę na Państwową Szkołę Przemysłu Drzewnego w Zakopanem. W okresie międzywojennym styl zakopiański stawał się w Polsce coraz bardziej popularny. Reprezentował wszystko, co najbardziej wartościowe w polskim budownictwie drewnianym i dlatego został uznany za polski narodowy styl budowlany. Głównymi wykonawcami budowli w stylu podhalańskim byli wychowankowie szkoły. Styl zakopiański królował nie tylko na Podhalu, ale powstawały również w tym stylu wille w Warszawie, stacje kolejowe na Wileńszczyźnie.
Zakopane już w pierwszym dniu II Wojny Światowej zostało zajęte przez Niemców, ale nauka w szkołach średnich trwała do 11 listopada. W tym dniu Liceum i Gimnazjum Ogólnokształcące zostały oddane dla młodzieży niemieckiej. Inaczej potoczyły się losy szkoły budowlanej. W 1940 roku została ona zdegradowana do „Szkoły Zawodowej Góralskiej Sztuki Ludowej”. Absolwenci tej szkoły mieli w przyszłości stanowić tanią wykwalifikowaną siłę roboczą dla Rzeszy Niemieckiej.
W 1976 r. – szkoła zaistniała jako Zespół Szkół Zawodowych, który rok później otrzymał imię dra Władysława Matlakowskiego – warszawskiego chirurga, a z zamiłowania badacza i znawcy podhalańskiego budownictwa i sztuki ludowej.
W tym też roku z okazji jubileuszu stulecia istnienia szkoły wyłoniła się możliwość wzniesienia nowego, bardzo potrzebnego obiektu, co potwierdziło wmurowanie kamienia węgielnego w miejscu planowanej lokalizacji na Harendzie, ale już w momencie wprowadzenia stanu wojennego (1981 r.) z marzeniem o komfortowej i nowoczesnej bazie trzeba było się pożegnać. Pomimo trudnej sytuacji gospodarczej i politycznej szkoła wzbogaciła się jednak o trzy wymagające remontu budynki, co na jakiś czas rozwiązało problemy lokalowe.
Od 1992 r. do dziś szkoła funkcjonuje jako Zespół Szkół Budowlanych im. dra Władysława Matlakowskiego.
O dużych kompetencjach nauczycieli przedmiotów zawodowych świadczą rokroczne sukcesy. Począwszy od 2000 r. młodzież „Budowlanki” znajduje się w grupie najlepszych szkół budowlanych w Polsce, co potwierdza udział w centralnych eliminacjach Olimpiady Wiedzy i Umiejętności Budowlanych i zdobywane przez młodzież tytuły laureata bądź finalisty. Przez ostatnie lata szkoła może się również poszczycić bardzo wysokimi wynikami egzaminów zawodowych z kwalifikacji.
Niemcy pozwolili placówce na istnienie, ale obniżyli poziom wykształcenia ogólnego i zawodowego, a także ograniczyli cykl kształcenia do dwóch lat. Dyrektorem został członek NSDAP Georg Śliwka wykonujący polecenia Niemców.
W 1945 r. w szkole powstało Gimnazjum ciesielskie, stolarskie i rzeźbiarskie oraz Liceum Budowlane.
W 1948 r. nauczyciel rzeźby, Antoni Kenar, przejął kierownictwo artystyczne nad działem rzeźby, który przekształcił w Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych, stanowiące odtąd oddzielną szkołę, przejętą przez Ministerstwo Kultury i Sztuki.
W okresie powojennym szkoła kilkakrotnie przechodziła reorganizację. W 1951 r. w miejsce Gimnazjum i Liceum Budowlanego została wprowadzona Zasadnicza Szkoła Budowlana i Technikum Budowlane. W 1957 r. powstała 3-letnia Szkoła Rzemiosł Budowlanych i na jej podbudowie 3-letnie Technikum Budowlane.
W 1969 roku inż. Wiesław Białas utworzył w szkole zespół regionalny „Budorze”.
Wiekowa szkoła zrosła się z historią Zakopanego. Wykształciła wiele pokoleń twórców i kontynuatorów sztuki podhalańskiej, lecz w ostatnich latach program i profil szkoły był identyczny jak w każdej tego typu szkole w Polsce, dlatego zrodził się pomysł opracowania autorskiego programu do Technikum Budownictwa Regionalnego, które od 1969 roku wyróżniało szkołę na terenie całego kraju.
